Gotham w Deszczu

Zrozumieć Zabójczy Żart

Dodano: 16 września 2013

Autorem recenzji jest Michał Siromski. Więcej o nim dowiecie się tutaj.

To niesamowite, ale komiks „Batman: Zabójczy Żart” w ćwierć wieku po swojej premierze nadal budzi gorące emocje. Najnowszym przykładem jest sierpniowa fala kontrowersji wywołanych dyskusją Kevina Smitha i Granta Morrisona, w której słynny szkocki scenarzysta przedstawia swoją interpretację zakończenia komiksu. Zdaniem Morrisona, Batman zabija Jokera skręcając mu kark, zaś cała opowieść jest swego rodzaju „ostateczną” historią Jokera.

W przetaczającej się przez internet dyskusji jeden z ciekawszych głosów należał do Juliana Dariusa. Amerykański publicysta zabrał go zresztą nie przypadkowo, wszak jest nie tylko założycielem i główną postacią organizacji Sequart, ale przede wszystkim autorem bardzo ciekawej książki zatytułowanej „And The Universe So Big. Understanding Batman: Killing Joke”.

Zanim napiszę o samej publikacji, parę słów wyjaśnienia dotyczących jej tytułu. Fraza „and the universe so big” może być niejasna dla polskiego czytelnika, w rzeczywistości jednak jest cytatem z samego komiksu, a dokładniej z jednej z piosenek Jokera, której oryginalna zwrotka brzmi następująco:

„When you’re loo-oo-oony, then you just don’t give a fig.

Man’s so pu-uu-uny, and the universe so big.”

Fraza, która posłużyła Dariusowi za tytuł, zniknęła jednak z polskiego wydania komiksu. Tomasz Sidorkiewicz (w wydaniu Egmontu) zmodyfikował ten fragment tłumacząc go następująco:

„Kiedy świru-uuu-jesz, nie obchodzi cię już nic.

Ludzi nie czu-uuu-jesz, a świat to wielki pic.”

Analiza „Zabójczego Żartu” pierwotnie miała stanowić rozdział większej rozprawy Dariusa poświęconej postaci Batmana. Ta ostatecznie nigdy nie powstała, jednak fragment dotyczący komiksu Moore’a i Bollanda, okazał się na tyle udany, że twórca zdecydował się go jednak opublikować jako odrębną, 58-stronicową broszurę.

Publikacja składa się z kilku rozdziałów. Pierwszy prezentuje kulisy powstania komiksu. Darius zwraca szczególną uwagę na fakt, iż „Zabójczy Żart” był pierwszą publikacją DC, pomyślaną od początku do końca jako konsekwentny artefakt sztuki. W kolejnych trzech rozdziałach przedstawiona została fabuła komiksu, w podziale na narrację retrospektywną, narrację teraźniejszą i zakończenie. Następne trzy służą Dariusowi do interpretacji kolejno: finałowego dowcipu Jokera, zakończenia oraz tytułu komiksu. Publikację zamyka przegląd krytycznych opinii o komiksie, analiza wpływu „Zabójczego Żartu” uniwersum DC oraz krótka prezentacja odświeżonej wersji komiksu z 2005 roku.

Oczywiście najważniejszym i najbardziej intrygującym fragmentem publikacji jest obszerna interpretacja komiksu Moore’a i Bollanda. Julian Darius przedstawia tu swoją wizję zakończenia komiksu, która, co ciekawe, jest częściowo zbieżna z poglądem Granta Morrisona: Batman w ostatnich kadrach komiksu zabija Jokera, ale nie skręcając mu kark, jak uważa słynny scenarzysta (w takim przypadku ciało złoczyńcy upadłoby na ziemie, a w komiksie widzimy wyraźnie że stoi on nadal), lecz w zupełnie inny sposób. Szczegółów nie zdradzam, zaznaczę tylko, że teza Dariusa, choć jest czystą spekulacją (autorzy komiksu celowo nie pokazują co naprawdę się dzieje w finale, więc każda interpretacja wydarzeń jest tak samo prawdziwa), to brzmi przekonująco, zaś amerykański badacz przytacza kilka poszlak istotnie wspierających jego tezę. Jeśli ktoś chce poznać interpretację Dariusa bez czytania jego publikacji może to zrobić oglądając ten materiał.

„And The Universe So Big” to kolejna książką autorstwa Juliana Dariusa, którą miałem okazję w ostatnim czasie przeczytać i muszę przyznać, że poraz kolejny jestem pod wrażeniem imponującej wiedzy i zdolności analitycznych tego publicysty. Darius potrafi zwrócić uwagę na detale, których chyba nikt inny by nie dostrzegł. W przypadku „Zabójczego Żartu” sądziłem, że znam go na pamięć i żadna informacja nie jest w stanie mnie zaskoczyć. Po lekturze „And The Universe So Big” wiem już, że myliłem się, i to bardzo: nigdy dotąd na przykład nie zwróciłem uwagi na to, jak ważną rolę odgrywają w tym komiksie dłonie bohaterów, jak często pojawiają się w poszczególnych kadrach i dlaczego Batman ukrywa je w finale. Darius ma właśnie imponujący talent do wyłapywania takich kwestii, przez co po lekturze jego opracowań, diametralnie zmienia się odbiór danego komiksu.

„And The Universe So Big” to kawał znakomitej analitycznej roboty i publikacja, którą po prostu trzeba przeczytać, zwłaszcza że jej cena jest raczej symboliczna. Ja natomiast mam nadzieję, że niedoszła książka Juliana Dariusa o Batmanie kiedyś jednak powstanie…

 

Dziękujemy Sequart Research & Literacy Organization za udostępnienie egzemplarza książki do recenzji.

Przydatne linki: Kevin Smith dyskutuje o „And The Universe So Big” , komentarz Juliana Dariusa do opinii Granta Morrisona dot. „Zabójczego Żartu”, utwór „One Bad Day” Mega Rana i K-Murdocka

And The Universe So Big. Understanding Batman: Killing Joke

Autor: Julian Darius

Okładka: Kevin Colden

Wydawca: CreateSpace Independent Publishing Platform

Data wydania: 2012

Liczba stron: 58

Oprawa: miękka

Druk: czarno-biały

Cena: $4.49

 

Wersja Kindle:

Rozmiar: 602 KB

Liczba stron: 58

Wydawca: Sequart Research & Literacy Organization

Data wydania: 2012

Dystrybucja: Amazon Digital Services, Inc.

Cena: $6.14