Srebrny Wiek Sztuki Komiksowej. Edycja Zrewidowana

Komiksowy artbook z prawdziwego zdarzenia

Wznowione i poprawione wydanie książki Arlena Schumera, pierwotnie opublikowanej ponad 10 lat temu, nie jest ot tak zwyczajną pozycją. Tej książki nie czyta się konwencjonalnie. „Srebrnego Wieku Sztuki Komiksowej” bardziej się doświadcza, aniżeli poddaje lekturze. I to jest w niej właśnie piękne, urzekające, unikalne.

Książka Schumera nie stanowi typowej retrospekcji nurtów artystycznych, do jakiej przyzwyczaili nas kuratorzy wystaw i teoretycy sztuki w klasycznych już publikacjach (z Taschen chociażby). Za sprawą nacisku na aspekt wizualny i jak najwierniejsze oddanie kolorystyki z lat 60., czytelnik zostaje dosłownie przeniesiony do światów wykreowanych w momencie jednego z najważniejszych okresów w historii amerykańskiego komiksu. A mówimy tutaj o czasie równie istotnym dla tego medium, co pojawienie się The Beatles, The Doors oraz Jimmy’ego Hendrixa w muzyce rozrywkowej.

Trzeba przy tym podkreślić, że Arlen Schumer nie jest byle kim na scenie komiksowej zza wielkiej wody. W Ameryce ma status niezwykle aktywnego adwokata sztuki obrazkowej – oprócz promowania komiksowego medium na polu reklamy i edytorstwa, popularyzuje je także na wykładach uniwersyteckich oraz zajęciach prowadzonych w placówkach kulturalnych. Mało tego, należy do prestiżowego Society of Illustrators i ukończył równie ważną Rhode Island School of Design w Providence. Dzięki elitarnej edukacji, jak i zamiłowaniu do komiksów pielęgnowanego w zasadzie od lat dziecięcych, komiks postrzega nie tyle jako gatunek literacki czy formę sztuki. Dla niego to także specyficzna forma graficznego designu, w której obowiązuje określona estetyka i zasady funkcjonowania.

Swoją wiedzę Schumer wykorzystuje w należyty i atrakcyjny sposób, albowiem tworzy książkę jedyną w swoim rodzaju. Pozycji takich jak “The Silver Age of Comic Book Art” dotąd nie było. Jest to przede wszystkim zasługa deisgnerskiego zamysłu publikacji, skoncentrowanym na myśleniu wzrokowym. Autor nowatorsko przeciera szlaki dla książek omawiających historie obrazkowe, koncentrując się na doznaniach estetycznych zawartych w grafikach najważniejszych twórców komiksowych sprzed pół wieku – Carmine’a Infantino, Steve’a Ditko, Jacka Kirby’ego, Gila Kane’a, Joe Kuberta, Gene’a Colana, Jima Steranko oraz Neala Adamsa.

Z jednej strony omawiana książka jest swoistym(?) listem miłosnym Schumera do lat swojej młodości, w których zaczytywał się w zeszytach tworzonych przez wcześniej wspomnianych artystów. Pod tym względem jest bardzo nostalgiczna, utrzymana w klimacie retro. Z drugiej strony zaś to niezwykle rzetelna, podparta wieloma wywiadami i faktami z pierwszej ręki, opowieść o budowaniu mitu odrodzonego z popiołów po krucjacie dr Fredrica Werthama, usankcjonowanej przez wprowadzenie Comics Code w USA. Dzięki Schumerowi czytelnik może przekonać się, jak Wielka Ósemka rysowników stworzyła swymi pracami zasady przedstawiania superherosów oraz odwzorowywania fantastycznych światów na stronach komiksów. Bez nich nie moglibyśmy zachwycać się adaptacjami filmowymi, czerpiących przecież garściami z tychże komiksów, nie mówiąc już o pop-artowych manifestach realizowanych przez Andy’ego Warhola czy Roya Liechtensteina.

“The Silver Age of Comic Book Art” nie jest jednakże komiksem o komiksach, tak jak przyzwyczaił nas do tego Scott McCloud swoim „Zrozumieć komiks”. Schumer wykorzystuje co prawda narrację komiksową, dzieje się to jednak dość sporadycznie. Dość powiedzieć, że jest to skrupulatnie poprowadzony artbook skupiający się na największych osiągnięciach ulubionych twórców autora z lat 60., z eksperckim komentarzem z zakresu kompozycji i operowania językiem komiksu.

„Srebrny Wiek Sztuki Komiksowej” to gratka nie tylko dla fanów trykotów i filmów superbohaterskich. To nie tylko świadectwo niezwykłej kreatywności i wyobraźni, zdolnej do wymyślenia tak wspaniałych światów i postaci. To także przejrzysty, ciekawy podręcznik, uczący jak w należyty sposób tworzyć pulpowe historie oraz jak umiejętnie budować napięcie i dramatyzm sytuacji przy odwzorowywaniu herosów lub łotrów. Książka jest stworzona z niesamowitym pietyzmem, dbałością o szczegóły oraz detale pokroju użycia stosownego liternictwa albo konkretnej palety kolorów, odwołujących się do dawnych standardów i możliwości.

Oczywiście jest to w dużej mierze książka podyktowana miłością samego Schumera do medium komiksowego oraz opowieści, które ukształtowały go jako artystę i człowieka. A jak to mówią, każda miłość jest ślepa. Można mieć pretensje, że koncentrując się na komiksie superbohaterskim autor zapomina o twórcach undergroundowych oraz innych tworzących zgoła różne gatunkowo opowieści. Momentami sam Schumer przypomina na kartach swojej książki kaznodzieję, głoszącego dobrą nowinę o superbohaterach niczym wyznawca religii heroicznej. Jeśli jednak spojrzy się na “The Silver Age of Comic Book Art” jako sentymentalną podróż do czasów nie przesiąkniętych mrokiem i cynizmem, gdzie wszystko wydawało się prostsze i spójniejsze, tym łatwiej jest się poddać czarowi omawianej publikacji.

Dodatkowo niniejsza książka uczy, jak w należyty sposób opisywać i oceniać wkład rysownika w opowieść komiksową. W czasach stawiania scenarzystów komiksowych na piedestale, przy jednoczesnym traktowaniu rysowników jako wyrobników i rzemieślników (mających robotę do odhaczenia), książka Schumera w uczciwy sposób oddaje hołd oraz należną rolę artyście w procesie tworzenia komiksu. To ważna lektura, szczególnie dla polskich krytyków komiksowych, przykładających zbyt wielką wagę do scenariusza i scenarzysty, a wpływ rysownika na opowiadaną historią kwitujących zaledwie jednym, czasami dwoma akapitami. Schumer przypomina nam, że proces tworzenia komiksu w USA to koniec końców praca zespołowa, gdzie każdy z członków ekipy dodaje coś od siebie. Sprawiedliwym i słusznym byłoby podkreślenie współuczestnictwa każdego z nich z osobna.

Autorem recenzji jest Michał Chudoliński. Więcej o nim dowiecie się tutaj.

Serdeczne podziękowania dla Arlena Schumera oraz Archway Publishing za udostępnienie egzemplarza do recenzji. Recenzowaną książkę możesz kupić na stronie autora. Zachęcamy do jej odwiedzenia także ze względu na niezwykle cenne materiały edukacyjne dotyczące amerykańskiego komiksu superbohaterskiego.

“The Silver Age of Comic Book Art. Revised Edition”

Autor: Arlen Schumer

Wydawca: Archway Publishing

Data wydania: 5 grudnia 2014

Objętość: 192 strony