HUNTING THE DARK KNIGHT

CZY MROCZNY RYCERZ MUSI BYĆ MROCZNY?

Batman – Początek” Christophera Nolana jest powszechnie uważany za film, który przywrócił godność Mrocznemu Rycerzowi po kolorowych i kiczowatych „Batman Forever” i „Batman i Robin” Joela Schumachera. Krytycy i fani byli zachwyceni realistycznym podejściem twórców do historii oraz poważną, mroczną atmosferą. Był to ich zdaniem jedyny słuszny sposób przedstawienia świata Batmana. Jednak pewien fan Mrocznego Rycerza, Will Brooker, nie mógł się z tym zgodzić. Już w latach 90., pisząc doktorat poświęcony Batmanowi, na podstawie którego wydał książkę „Batman Unmasked”, krytykował ograniczanie postaci Mrocznego Rycerza – współczesnego mitu, niezwykle złożonej postaci o bogatej historii – poprzez narzucanie na niego jednej interpretacji i odrzucanie wszystkich innych. W roku 2012, tuż przed premierą filmu „Mroczny Rycerz Powstaje”, Brooker wydał książkę „Hunting the Dark Knight: Twenty-First Century Batman”. Autor odkrywa w niej mechanizmy mające na celu zredukowanie wizerunku Batmana do jednej wersji, „realistycznej” i „mrocznej”, demaskując przy tym sprzeczności stojące na drodze tych wysiłków.

 

Książka jest poświęcona głównie poprzednim dwóm częściom trylogii Nolana, wspomina jednak również o innych filmach reżysera, osadzając „Batman – Początek” i „Mrocznego Rycerza” w kontekście jego twórczości. Zdaniem Brookera nie stworzył on ostatecznej wersji Batmana – jest kolejnym z wielu twórców, którzy przez lata interpretowali tę postać na swój sposób. Jednym z nich jest Grant Morrison, ówczesny scenarzysta komiksowej serii „Batman”. Brooker analizuje jego twórczość aby udowodnić, że nawet najbardziej absurdalne elementy ze świata Mrocznego Rycerza mogą zostać włączone do oficjalnego kanonu. Zdaniem autora nie tylko nie szkodzą one bohaterowi, ale go wzbogacają.

Jednocześnie Brooker opisuje przeciwne stanowisko, omawiając filmy Nolana i odsłaniając przed czytelnikami zabiegi stosowane przez filmowców, których celem jest nie tylko zachęcić widzów do ich wizji, ale również udowodnić, że to „jedyna słuszna wersja” i „prawdziwie wierna adaptacja”, w przeciwieństwie do serialu z Adamem Westem i filmów Joela Schumachera. Podobnie jak w „Batman Unmasked” autor przekonująco dowodzi swoich tez dzięki niezwykle szczegółowej analizie. Pisząc o filmach Nolana poświęca dużo uwagi związanym z nimi treściom, tak zwanym „paratexts”. Są to między innymi plakaty, zwiastuny, wydania DVD, relacje z planu zdjęciowego, wywiady z twórcami, materiały prasowe, recenzje i komentarze w Internecie.

Brooker podważa sens tego podejścia w wyjątkowo erudycyjny sposób, przywołując teorie Rolanda Barthesa, Michela Foucaulta, Michaiła Bachtina i Jacquesa Derridy. Odwołuje się do nich aby zakwestionować rolę artysty – jak Nolan – jako niepodważalnego autorytetu oraz zasadność binarnych opozycji – jak mrok/kamp lub Batman/Joker. Przekonuje czytelników, że próby narzucenia jedynej interpretacji Mrocznego Rycerza są nie tylko niewłaściwe, ale po prostu nieosiągalne. Analizując relację między Batmanem i Jokerem odkrywa jej niejednoznaczność i fakt, że obydwaj mają ze sobą zaskakująco dużo wspólnego. Zwraca również uwagę na fakt, że „poważne”, „realistyczne” i „mroczne” interpretacje obrońcy Gotham mają tendencję do definiowania siebie w opozycji do kampowej estetyki, regularnego podkreślania różnic między nimi. W rezultacie, zamiast wymazywać z masowej świadomości pamięć o serialu z lat 60., Srebrnej Erze komiksów i filmach Joela Schumachera, nieustannie przypominają o ich istnieniu.

To właśnie cel Willa Brookera – odkrywać przed czytelnikami złożoność postaci Batmana, demaskować mechanizmy usiłujące ograniczyć go do jednej interpretacji i dowodzić jak bezowocne są to próby. Swoją argumentację podpiera szczegółową analizą, omawiając uważnie każdy aspekt danego dzieła i osadzając je w odpowiednim kontekście kulturowym i społecznym. Zachęca czytelników, aby poszerzyli swoje horyzonty i dostrzegli, że różnorodność interpretacji nie musi oznaczać chaosu – ich odkrycie może być fascynującym i wzbogacającym doświadczeniem.

Autorem recenzji jest Jakub Michalik. Tytuł magistra filologii angielskiej w Instytucie Anglistyki Uniwersytetu Warszawskiego, autor pracy poświęconej cechom amerykańskiego gotyku w twórczości Stephena Kinga. Zainteresowania: wielkie dzieła literatury światowej (szczególnie okres amerykańskiego romantyzmu, epoki wiktoriańskiej i modernizmu), socjologia kultury popularnej, gatunek superbohaterski w komiksie i filmie, przekład literacki, historia kina, krytyka filmowa. Fan Batmana.

Korekta: Monika Banik.

Tytuł: Hunting the Dark Knight: Twenty-First Century Batman

Autor: Will Brooker

Wydawca: I.B.Tauris

Data wydania: 17 lipca 2012 roku

Objętość: 272 strony

[Suma głosów: 2, Średnia: 5]

Leave a Comment

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *